در میان انواع فرش‌هایی که امروزه در بازار عرضه می‌شوند، گلیم و فرش فانتزی از پرطرفدارترین گزینه‌ها هستند که طی سال‌های اخیر جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده‌اند و با استقبال زیادی روبه‌رو شده‌اند. این دو نوع فرش تفاوت‌های قابل‌توجهی با یکدیگر دارند و آگاهی از این تفاوت‌ها می‌تواند در انتخاب بهتر به شما کمک کند. در این مطلب قصد داریم ویژگی‌های هر یک از آن‌ها را بررسی کرده و مقایسه‌ای بین‌شان انجام دهیم.

ویژگی های فرش فانتزی

کارشناسان فرش، محصولات این حوزه را از نظر طرح و رنگ به دو دسته‌ی کلی  فرش کلاسیک و فرش فانتزی تقسیم می‌کنند. فرش مدرن فانتزی، در طرح و نقش با فرش‌های کلاسیک تفاوت دارد، هرچند مواد اولیه‌ی تولید آن‌ها ممکن است یکسان باشد.

فرش‌های فانتزی بر اساس تراکم گره، در مدل‌های 500، 700 شانه، 1000، 1200 و 1500 شانه تولید می‌شوند. متریال مورد استفاده در این فرش‌ها می‌تواند شامل نخ ابریشم، پلی‌استر، پنبه یا پشم باشد. در ایران، رایج‌ترین نوع فرش فانتزی از پلی‌استر ساخته می‌شود.

یکی از نمونه‌های پرطرفدار این دسته، فرش ایکیا است که شباهت زیادی به گلیم و قالیچه دارد. این نوع فرش تراکم کمی دارد اما با استفاده از نخ‌های ضخیم، این کمبود تراکم جبران می‌شود. فرش فریز همچنین در طرح‌ها و رنگ‌های متنوعی عرضه می‌گردد و گزینه‌ای جذاب برای دکوراسیون‌های مدرن به شمار می‌آید.

ویژگی های گلیم فرش

گلیم فرش یکی از قدیمی‌ترین و اصیل‌ترین بافته‌هاست که از گذشته تاکنون محبوبیت فراوانی داشته است. این نوع فرش سبک و ساده، از نظر ساختار با فرش‌های معمولی تفاوت‌هایی دارد و قدمت آن به صدها سال پیش بازمی‌گردد. بر اساس پژوهش‌ها، نخستین نمونه‌های گلیم در میان مردم شمال آفریقا، شرق اروپا و بخش‌هایی از آسیای مرکزی رواج پیدا کرده است.

گلیم فرش به دو دسته ماشینی و دستی تقسیم می‌شود:

• نوع دستی در خانه‌ها و روی دار قالی به صورت سنتی بافته می‌شود.

• نوع ماشینی در کارخانه‌ها و با استفاده از ماشین‌آلات صنعتی مدرن تولید می‌گردد.

ساده‌ترین تعریف گلیم فرش این است که  فرشی بدون پرز  است. در حالت کلی، فرش سه بُعد دارد: طول (چله)، عرض (پود) و ارتفاع (پرز). گلیم فرش فاقد بعد سوم، یعنی پرز است و به همین دلیل وزن بسیار کمی دارد.

تفاوت جنس نخ در فرش فانتزی و گلیم فرش

الیاف به‌کاررفته در گلیم‌های خشک و سایر انواع گلیم، معمولاً از پلی‌استر هستند. این در حالی است که در تولید بیشتر فرش‌های ماشینی مانند فرش مینیمال از اکریلیک هیت‌ست‌شده استفاده می‌شود که بهترین نوع الیاف برای فرش محسوب می‌گردد. پلی‌استر، اگرچه در گلیم کاربرد دارد، اما برای فرش‌های ماشینی جزو الیاف مرغوب به حساب نمی‌آید.

از نظر جنس  پود  نیز تفاوت وجود دارد:

• پود گلیم  معمولاً از  جوت  ساخته می‌شود.

• پود فرش ماشینی  ترکیبی از  پنبه  و  جوت  است، که بخش بیشتری از آن را پنبه تشکیل می‌دهد. در مقابل، در گلیم، میزان جوت بیشتر از پنبه است.

تفاوت در بافت فرش فانتزی و گلیم فرش

به طور کلی، فرش‌ها به دو روش عمده  بافت گره‌ای  و  پرز بریده  تولید می‌شوند که هرکدام ظاهر و لطافت خاص خود را دارند. گلیم فرش و فرش فانتزی هر دو جزو سبک‌های پرز کوتاه به شمار می‌آیند و دوام بالایی دارند. این دوام، نتیجه تراکم زیاد پرزها و تابیدگی محکم نخ‌هاست و باعث می‌شود فرش‌های ماشینی کیفیت و ظاهر مطلوبی پیدا کنند.

از نظر تجهیزات، گلیم فرش با دستگاه ADR بافته می‌شود که نسبت به دستگاه‌های پیشرفته‌تری مانند  وندویل بلژیک یا شونهر آلمان  (مورد استفاده در تولید فرش‌های ماشینی) قدرت و امکانات کمتری دارد.

هم گلیم‌های ساده و هم برخی فرش‌های ماشینی ساده، سطحی یکنواخت و بدون پرز دارند و در دسته فرش‌های بدون خواب قرار می‌گیرند. دلیل این موضوع در بافت آن‌ها نهفته است: در این روش، تنها پود از میان تارها عبور کرده، سپس فشرده می‌شود و در نتیجه بافتی منسجم و تخت ایجاد می‌گردد. در گلیم خشک و گلیم ماشینی، نخ خواب وجود ندارد؛ در حالی که کیفیت فرش ماشینی تا حد زیادی به همین نخ خواب وابسته است.

تفاوت طرح در فرش فانتزی و گلیم فرش

طرح‌های گلیم فرش تنوع بالایی دارند و محدودیتی در انتخاب نقش و نگار آن‌ها وجود ندارد. اغلب از طرح‌های هندسی، نقش‌های عشایری، سنتی و کلاسیک استفاده می‌شود. گلیم‌های ساده و خشک در طرح هیچ محدودیتی ندارند، اما گلیم فرش‌های سنتی و فانتزی معمولاً شبیه به طرح‌های فرش‌های مدرن یا کلاسیک هستند.

از نظر ساختار، گلیم فرش‌ها پرز بریده  هستند و ضخامت‌شان شبیه یا کمی بیشتر از موکت است، که به‌هیچ‌وجه قابل مقایسه با ضخامت فرش‌های ماشینی نیست.

گلیم‌های ساده معمولاً نازک‌تر از فرش‌های ماشینی‌اند و نرمی و لطافت کمتری دارند، در حالی که فرش‌های ماشینی به دلیل وجود  نخ خواب  نرم‌تر و لطیف‌تر هستند. همچنین، دوام و ماندگاری گلیم‌ها و گلیم فرش‌های ماشینی نسبت به قالی‌ها کمتر است که این امر به میزان تابیدگی نخ آن‌ها مربوط می‌شود.

تفاوت طول عمر فرش فانتزی و گلیم فرش

فرش فانتزی به دلیل تابیدگی بالای نخ‌ها، دوام بیشتری نسبت به گلیم فرش دارد و در برابر آسیب‌های احتمالی بهتر مقاومت می‌کند و ظاهر خود را حفظ می‌نماید. گلیم فرش سطحی صاف و ثابت دارد و وقتی روی آن دست بکشید، احساسی مشابه لمس یک پارچه با پرز کوتاه پیدا می‌کنید. این سطح صاف باعث می‌شود اشیایی مانند بشقاب یا لیوان روی آن پایدارتر بمانند. در مقابل، سطح بافت‌دار و نخ‌های با طول متفاوت در فرش فانتزی ممکن است باعث شود اشیاء به راحتی بیفتند.

کاربرد هر کدام از فرش فانتزی و گلیم فرش

به دلیل ویژگی‌های خاصشان،  گلیم فرش  گزینه‌ای مناسب برای ورودی خانه است. براق بودن الیاف فرش‌های ماشینی و فانتزی، آن‌ها را برای محیط‌های رسمی‌تر ایده‌آل می‌کند. فرش فانتزی با توجه به دوام و ساختار بافت‌دارش، انتخاب مناسبی برای مکان‌های پررفت‌وآمد مانند اتاق نشیمن یا فضاهای تجاری است. همچنین ظاهر غیررسمی آن باعث می‌شود برای اتاق خواب هم گزینه خوبی باشد.

فرش فانتزی به دلیل ماهیت تابیده‌ی پرزها، به نظافت بیشتری نیاز دارد و بهتر است سالی یک‌بار بخارشویی شود تا گردوغبار و چربی‌های میان پرزها از بین برود.

فرش فانتزی بهتر است یا گلیم فرش

1. درخشندگی

گلیم فرش  نسبت به فرش فانتزی ظاهر براق‌تری دارد؛ زیرا در برش پرزهای آن از نخ‌های بلندتر استفاده می‌شود. در مقابل، فرش فانتزی دارای گره‌هایی واضح‌تر و ظاهری معمولی‌تر است. از فرش فانتزی به دلیل نرمی و راحتی می‌توان در اتاق کودک یا اتاق خواب استفاده کرد. حتی در برخی دکوراسیون‌های مدرن، استفاده از  فرش ایکیا  به همراه گلیم فرش، ترکیبی زیبا و متفاوت ایجاد می‌کند. گلیم فرش نیز بیشتر مناسب فضاهایی است که قصد دارید جلوه و اصالت طرح آن به چشم بیاید.

2. شانه و تراکم

از نظر  شانه  و  تراکم ، گلیم فرش با قالی تفاوت چشمگیری دارد. معمولاً گلیم ساده یا خشک با تراکم بالا بافته نمی‌شود. بیشترین تراکم در این بافته‌ها بین  500 تا 1000  است که در گلیم فرش‌های فانتزی مشاهده می‌شود. اما فرش‌های ماشینی می‌توانند در تراکم‌های بالا نیز تولید شوند، مانند  1500 شانه، 1200 شانه، 1000 شانه، 700 شانه و 500 شانه . این تنوع تراکم باعث شده که سبک‌های خاصی مثل  فرش وینتیج  نیز بتوانند با ظاهری کهنه‌نما و تراکم متفاوت، جایگاه ویژه‌ای در دکوراسیون پیدا کنند.

3. رنگ‌های کاربردی

در بافت گلیم‌ها معمولاً از  5 تا نهایت 8 رنگ  استفاده می‌شود. گلیم‌های ساده اغلب در رنگ‌های تیره مانند بادامی، قهوه‌ای، سرمه‌ای و فرش مشکی تولید می‌شوند. البته امروزه مدل‌هایی مانند  گلیم فرش ترک  با رنگ‌بندی روشن و ملایم نیز رایج شده‌اند. در مقابل، فرش‌های ماشینی معمولاً کمتر از 8 رنگ ندارند و می‌توان یک طرح را با طیف گسترده‌ای از رنگ‌های زمینه تولید کرد. در دکوراسیون‌های مینیمال، گاهی از ترکیب رنگی گلیم فرش با فرش وینتیج یا حتی نمونه‌های ساده‌تر ایکیا استفاده می‌شود تا فضا هماهنگی بیشتری پیدا کند.

4. رد پا

به دلیل سطح روشن و بافت دورنگ گلیم فرش، معمولاً اثر پا روی آن دیده نمی‌شود. اما در فرش فانتزی، به دلیل نوع بافت و نخ خواب، جای پا بیشتر نمایان می‌شود. این نکته در فرش‌های خاصی مانند فرش وینتیج هم جالب است؛ زیرا حتی اگر رد پا باقی بماند، با طرح کهنه‌نمای آن ترکیب شده و کمتر به چشم می‌آید.