در ابتدای امر باید گفت که نام بردن از هر یک از برترین موزه های فرش جهان، مایه‌ افتخار و مباهات است؛ چراکه در بیشتر این موزه ها، همواره می‌توان جلوه هایی از هنر و فرش های اصیل ایرانی را مشاهده کرد. فرهنگ و تاریخ کهن ایران، آن‌چنان مورد توجه جهانیان است که بسیاری حاضرند هزینه‌های چشمگیری را صرف دیدن این میراث گران‌سنگ نمایند.

نباید فراموش کرد که هر شیء و اثری که در موزه ها یا نمایشگاه ها به نمایش گذاشته می‌شود، زبان خاص خود را دارد و با مخاطب ارتباط برقرار می‌کند. با اندکی تأمل و دقت می‌توان پیام این آثار را از زوایای گوناگون درک و تحلیل کرد.

در حقیقت، یکی از اصلی‌ترین رسالت‌های موزه‌ فرش، ایجاد ارتباط فرهنگی و حسی میان بازدیدکنندگان و آثار هنری است. این ارتباط نه‌تنها حس زیبایی‌شناسی مخاطب را برمی‌انگیزد، بلکه نشان می‌دهد خلق چنین فرش های نفیسی، امری دست‌نیافتنی نبوده است؛ بلکه بافندگان گذشته با مهارت و ذوق خود آثاری را پدید آورده‌اند که حتی پس از گذشت قرن‌ها نیز تحسین‌برانگیز و الهام‌بخش‌اند.

موزه فرش باکو

موزه فرش باکو، نه‌تنها یکی از قدیمی‌ترین نهادهای تخصصی در زمینه هنر فرش در جهان است، بلکه به‌حق می‌توان آن را نمادی از هویت فرهنگی منطقه قفقاز دانست. این موزه در سال 1967 بنیان نهاده شد و پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، در سال 1992 به ساختمان پیشین موزه لنین منتقل گردید. بعدها، به احترام لطیف کریم‌اف، هنرمند برجسته و طراح نامدار فرش‌های آذربایجانی، نام او را بر پیشانی این مجموعه نهادند. سرانجام در سال 2007 تصمیم بر آن شد که بنایی مدرن، چشم‌نواز و در شأن جایگاه بین‌المللی این موزه ساخته شود.

آن‌چه موزه فرش باکو را از بسیاری دیگر متمایز می‌کند، حضور گنجینه‌ای از فرش‌های کم‌نظیر ایرانی در میان آثار آن است. از جمله درخشان‌ترین این نمونه‌ها، فرشی است منتسب به تبریز که در قرن شانزدهم بافته شده؛ اثری که به "فرش شاه عباس" شهرت دارد. صحنه‌ای از شکار، با نخ‌هایی از آبی ژرف و قرمز سیر، بر زمینه‌ای نفیس نقش بسته و همچون روایتی خاموش از شکوه هنر ایرانی، در قاب زمان باقی مانده است.

در دل این موزه، تاریخ با تار و پود درهم می‌تند و روایتگر فرهنگ‌هایی است که فراتر از مرزها، به زبان هنر با یکدیگر سخن می‌گویند.

موزه تاریخ و هنر اتریش – وین

اگر قرار باشد مجلل‌ترین موزه‌های هنری جهان را نام ببریم، موزه تاریخ و هنر وین در جایگاه نخست خواهد درخشید. این موزه با بنایی باشکوه و گنبدی هشت‌ضلعی، در کنار موزه تاریخ طبیعی، شکلی متقارن و تماشایی دارد. هرچند تمرکز این موزه بر فرش نیست، اما در دل گنجینه‌های هنری آن، فرش‌های نفیس ایرانی حضوری درخشان دارند.

از برجسته‌ترین این آثار می‌توان به فرش کم‌نظیر «موج دریا» اشاره کرد؛ فرشی دستباف از دیار کرمان، که طرح منحصربه‌فرد آن، با امواج نرم و روان، تصویر دریا را در ذهن بیننده تداعی می‌کند. گفته می‌شود مشابه این بافت در هیچ کجای جهان تکرار نشده است.

موزه لوور – پاریس

موزه لوور، واقع در قلب پاریس، یکی از مشهورترین و معتبرترین موزه‌های هنری دنیاست که بسیاری از آثار تمدن‌های کهن را در خود جای داده است. ایرانیان با این موزه نه‌تنها از طریق آثار هنری، بلکه از منظر تاریخی نیز پیوندی عمیق دارند.

هرچند لوور تمرکز خاصی بر فرش ندارد، اما در میان آثار بی‌شمار آن، نمونه‌هایی از فرش‌های ایرانی نیز دیده می‌شود. از جمله فرش‌هایی با نقوش رزمی و صحنه‌های تاریخی که به‌زیبایی روح حماسه، شکوه رنگ و ظرافت ایرانی را به تصویر می‌کشند.

موزه هنر متروپولیتن – نیویورک

در واپسین ایستگاه از سفر به برترین موزه‌های فرش جهان، راهی ایالات متحده و شهر پرهیاهوی نیویورک می‌شویم؛ جایی که «موزه هنر متروپولیتن» یا به اختصار مِت، نه‌تنها از نظر وسعت و شکوه، بلکه از نظر شمار بازدیدکنندگان، در زمره عظیم‌ترین موزه‌های هنری جهان قرار دارد. سالانه نزدیک به 4 میلیون نفر از این گنجینه فرهنگی بازدید می‌کنند.

این موزه، در منطقه منهتن و در همسایگی ضلع شرقی پارک مرکزی (Central Park) جای گرفته و مجموعه‌ای ارزشمند از آثار هنری تمدن‌های گوناگون، از مصر و یونان گرفته تا ایران و هند، در آن گرد آمده است.

در میان گنجینه‌های مت، فرش‌های ایرانی حضوری چشمگیر دارند. یکی از آثار شاخص، فرش بازوبند ایرانی با نقوش هندسی ستاره‌ای و صحنه‌ای از نبرد اسطوره‌ای میان سیمرغ و اژدها است؛ روایتی بصری از باورها و نمادهای اسطوره‌ای ایران‌زمین. همچنین، فرش محراب از دیگر شاهکارهایی است که در این موزه نگهداری می‌شود. جالب آن‌که نمونه‌ای مشابه از این اثر در موزه آستان قدس رضوی در مشهد نیز به نمایش درآمده و هر دو توسط دستان توانمند هنرمندان ایرانی بافته شده‌اند.

آنچه در نگاه نخست تلخ می‌نماید، پراکندگی این گنجینه‌های ارزشمند در آن سوی مرزهاست. اما همین موضوع، در نگاهی دیگر، گواهی بر عظمت و تأثیر جهانی هنر ایرانی است؛ هنری که فراتر از جغرافیا، در دل بزرگ‌ترین موزه‌های جهان جا خوش کرده و روایت‌گر تمدنی باشکوه است.

موزه فرش ایران – تهران

در میان برترین موزه های تخصصی فرش در جهان، موزه فرش ایران، واقع در تهران، جایگاهی درخور توجه دارد. این موزه به دستور شهبانو فرح پهلوی بنیان نهاده شد و با برخورداری از بیشترین تنوع در طرح، رنگ و بافت، از لحاظ جامعیت مجموعه، در رتبه نخست جهانی قرار می‌گیرد.
موزه در جوار پارک لاله تهران واقع شده و میزبان یکی از غنی‌ترین مجموعه‌های فرش‌های دستبافت ایرانی و برخی آثار برجسته خارجی است.

معماری این بنای فرهنگی، اثر هنرمند معمار «عبدالعزیز فرمانفرماییان» است. فضای موزه شامل دو تالار مجزا می‌باشد؛ طبقه همکف به نمایش دائمی بیش از 150 تخته فرش اختصاص دارد و طبقه دوم نیز برای نمایشگاه‌های فصلی و موقتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در میان آثار چشم‌نواز این مجموعه، فرشی با مضمون نبرد رستم و سهراب جایگاه ویژه‌ای دارد. این اثر هنری در قالب 25 قاب مجزا طراحی شده و روایت منظوم آن با اشعاری از شاهنامه فردوسی در کنار هر قاب تکمیل می‌شود؛ تلفیقی از شعر، نقاشی و هنر بافت ایرانی.

موزه فرش ایران کجاست و چگونه به آن برسیم؟

موزه فرش ایران در ضلع شمالی پارک لاله تهران و مقابل فروشگاه سپه در خیابان دکتر فاطمی واقع شده است. این موزه در قلب پایتخت قرار دارد و دسترسی به آن از مسیرهای مختلف امکان‌پذیر است.

اگر با مترو قصد بازدید دارید، می‌توانید در ایستگاه میدان انقلاب اسلامی (خط چهار مترو تهران) از قطار پیاده شوید. سپس با استفاده از تاکسی یا پیاده‌روی در امتداد خیابان کارگر شمالی به تقاطع خیابان دکتر فاطمی برسید؛ ورودی موزه در همین محدوده قرار دارد.

همچنین، اگر با اتوبوس سفر می‌کنید، خطوطی مانند میدان آزادی–میدان هفت‌تیر یا میدان آزادی–میدان ولیعصر گزینه‌های مناسبی هستند. این اتوبوس‌ها در ضلع جنوبی پارک لاله ایستگاه دارند و با حدود پنج دقیقه پیاده‌روی می‌توانید به موزه فرش دسترسی پیدا کنید.